Herinnering aan de heldin: struikelblok voor een gedwongen dienstplichtige uit de Elzas

Herinnering aan de heldin: struikelblok voor een gedwongen dienstplichtige uit de Elzas

Tijdens een ontroerende ceremonie op 22 mei 2025 in het Elzasser dorp Brumath werd een bijzondere eer uitgereikt: voor het eerst werd een Elzasser vrouw die onder dwang door de Wehrmacht werd gerekruteerd, geëerd met een struikelblok. Luidruchtig ster Historicus Christophe Woehrlé beschreef dit struikelblok als het eerste dat gewijd was aan een “Malgré-nous”. De term ‘malgré-nous’ betekent ‘tegen onze wil’ en beschrijft de gedwongen rekrutering van ongeveer 130.000 mensen uit het geannexeerde grensgebied tijdens de Tweede Wereldoorlog.

Tot deze groep behoort Yvette Schacké, die in 1925 in Straatsburg werd geboren en in april 1944 onder dwang werd gerekruteerd. Ongeveer 40.000 van de gerekruteerden keerden na de oorlog niet terug. Schacké werd eerst naar Duitsland en later naar Danzig gestuurd. Tragisch genoeg bevond ze zich in januari 1945 op het schip Wilhelm Gustloff, dat werd getorpedeerd door een Sovjetonderzeeër en zonk met ongeveer 10.000 mensen aan boord. Schacké is waarschijnlijk een van de slachtoffers van dit ongeval.

De geschiedenis van de “Malgré-nous”

Gedwongen rekrutering in Elzas-Lotharingen was in Frankrijk lange tijd een taboe. Met het begin van de bezetting en annexatie in juni 1940 werden de inwoners van de Elzas en Lotharingen door de Duitsers als etnische Duitsers beschouwd en werden ze opgeroepen voor de Wehrmacht of Waffen-SS. Luidruchtig Wikipedia Deze rekruteringen leidden tot een stigma waarbij de overlevenden vaak werden gezien als collaborateurs en verraders van Frankrijk. Hun zelfbenoeming als ‘Malgré-nous’ weerspiegelt hun verzet tegen militaire dienst en hun pro-Franse gevoelens.

In de loop van de oorlog werd meer dan 90% van de gerekruteerden ingezet aan het Oostfront en de verliezen waren verwoestend. Er wordt geschat dat ongeveer 32.000 mensen zijn omgekomen bij de gevechten, terwijl er 10.500 vermist zijn. Velen probeerden via de Vogezen te ontsnappen naar Frankrijk of Zwitserland, hoewel sommigen hun dienst bij de Wehrmacht niet overleefden.

De rehabilitatie van de Malgré-nous

Pas lang na de oorlog begonnen de pogingen tot rehabilitatie. In 2010 rehabiliteerde de toenmalige president Nicolas Sarkozy de “Malgré-nous” als slachtoffers van oorlogsmisdaden. Dit was een belangrijke stap in het veranderen van de vaak ambivalente stemming in de Elzas, waar overlevenden vaak het slachtoffer waren van verwijten.

De ceremonie in Brumath is niet alleen een erkenning van Yvette Schacké, maar ook een symbolisch symbool voor iedereen die heeft geleden onder de gevolgen van gedwongen rekrutering. Stolpersteine, een project van kunstenaar Gunter Demnig, herdenkt sinds de jaren negentig in meer dan dertig Europese landen het lot van vervolgde, verdreven en vermoorde mensen tijdens het nazi-tijdperk. Met meer dan 100.000 gelegde stenen vormen ze een angstaanjagend gedenkteken tegen vergeten.